Open Monumentendagen worden in Europese landen jaarlijks georganiseerd in de maand september. Gewoonlijk niet vrij toegankelijke monumenten worden dan gedurende een of twee dagen opengesteld voor publiek. Ook in Suriname is er een Open Monumentendag.

De Europese Open Monumentendagen vonden voor het eerst plaats in 1991. Daarvoor waren er al lokale initiatieven: in 1984 vond in Frankrijk de eerste Journée Portes Ouvertesplaats, en in Nederland was de eerste Open Monumentendag in 1987. Vlaanderen volgde in 1989. Naar aanleiding van het succes van de Franse en Nederlandse dagen, organiseerde het Comité voor Cultureel Erfgoed van de Raad van Europa in 1989 een internationale bijeenkomst, waarbij overleg plaatsvond over eventuele Europese Open Monumentendagen. De plannen die tijdens deze bijeenkomst bedacht zijn, werden door de Raad van Europa en de Nederlandse Stichting Open Monumentendag verder uitgewerkt. Dit leidde tot de eerste European Heritage Daysin 1991. In dat jaar deden er elf landen mee, in 2005 waren het er 47. In 2017 waren er vijftig staten die de Europese Culturele Conventie ondertekenden aangesloten bij European Heritage Days.

Naast het openstellen van gebouwen worden er activiteiten georganiseerd voor jong en oud, zoals wandelingen, fietstochten, boottochten en lezingen.

In Nederland vindt Open Monumentendag altijd plaats in het tweede weekend van september. Gemeenten beslissen zelf of ze meedoen aan Open Monumentendag en of ze het hele weekend meedoen of alleen de zaterdag of de zondag. Tachtig procent van alle Nederlandse gemeenten doet mee aan Open Monumentendag, dat wil zeggen dat er zo'n 330 comités meewerken. Open Monumentendag is een initiatief van de Stichting Nederland Monumentenland.

Ook de militaire locatie Legerplaats bij Oldebroek opent jaarlijks de poorten tijdens deze monumentendag en stelt dan het Nederlandse Artillerie Museum en het Veteranen Ontmoetings Centrum open om te bezoeken. De vele monumentale panden en de Historische Collectie Artillerie zijn het bezoeken meer dan waard en de jaarlijkse toestroom van bezoekers tonen dat wel aan.